Trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ và thúc đẩy quyền của người khuyết tật, thể hiện rõ trong Luật Người khuyết tật năm 2010 (Luật số 51/2010/QH12). Theo quy định tại Điều 2, người khuyết tật nghe, nói là những người bị giảm hoặc mất chức năng nghe, nói hoặc cả hai, gây hạn chế trong giao tiếp, trao đổi thông tin bằng lời nói. Luật cũng khẳng định quyền được học bằng ngôn ngữ ký hiệu, tạo điều kiện để người Điếc được tiếp cận giáo dục, thông tin và hòa nhập xã hội bình đẳng hơn.

          Tuy nhiên, ở góc độ công tác xã hội, chúng ta không chỉ nhìn nhận người Điếc như một nhóm “cần hỗ trợ” mà cần thay đổi cách tiếp cận - từ “hỗ trợ” sang “trao quyền”. Bởi lẽ, cộng đồng người Điếc không chỉ là một nhóm người có hạn chế về nghe nói, mà còn là một cộng đồng văn hóa đặc biệt, có ngôn ngữ, biểu đạt và bản sắc riêng. Họ không cần sự thương hại, mà cần được tôn trọng, đồng hành và trao cơ hội phát triển bình đẳng.

          Câu lạc bộ Người Điếc Quảng Ninh do Trung tâm Công tác xã hội tỉnh thành lập từ năm 2016, hiện là “mái nhà chung” cho hơn 80 người khuyết tật nghe nói trên địa bàn Quảng Ninh. Hoạt động của CLB không chỉ mang tính giao lưu, hỗ trợ mà còn tổ chức các buổi tập huấn về kỹ năng tìm việc làm, sử dụng ngôn ngữ ký hiệu và tiếp cận dịch vụ xã hội. Nhờ đó, một số người câm điếc đã tự tin hơn, có thể làm nghề và tự lập cuộc sống.

Trung tâm Công tác xã hội Quảng Ninh - Cầu nối trao quyền cho người Điếc

          Từ năm 2016, Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh đã thành lập Câu lạc bộ Người Điếc Quảng Ninh - “mái nhà chung” của hơn 80 thành viên khiếm thính, nơi họ được giao lưu, học tập, phát triển kỹ năng và khẳng định bản thân. Thông qua CLB, Trung tâm không chỉ duy trì các lớp học ngôn ngữ ký hiệu, mà còn tổ chức tập huấn kỹ năng sống, định hướng nghề nghiệp, giới thiệu việc làm và hỗ trợ tiếp cận các dịch vụ xã hội.

          Chị Nguyễn Thị H., thành viên CLB chia sẻ bằng ngôn ngữ ký hiệu: “Trước đây tôi ngại giao tiếp vì không ai hiểu mình nói gì. Nhưng từ khi tham gia CLB, tôi được học thêm ngôn ngữ ký hiệu, được Trung tâm giúp đỡ tìm việc, tôi thấy mình có giá trị hơn và tự tin sống như mọi người.”

          Những nỗ lực của Trung tâm đã giúp thay đổi nhận thức không chỉ của người Điếc mà cả cộng đồng xung quanh - rằng “người Điếc không phải là người khiếm khuyết, họ chỉ giao tiếp theo một cách khác.”

Ảnh: Một trong số các buổi dạy, học ngôn ngữ ký hiệu của thành viên Câu lạc bộ

          Từ hỗ trợ cá nhân đến lan tỏa cộng đồng

          Một ví dụ tiêu biểu là anh Văn Khắc Huấn, thành viên tích cực của CLB. Sau khi được Trung tâm hỗ trợ học nghề cắt tóc và khởi nghiệp, anh đã tự mở Salon tóc Á Đông tại phường Trần Hưng Đạo (TP Hạ Long). Từ chỗ là người được hỗ trợ, anh Huấn nay trở thành người đào tạo và hướng dẫn nghề cho các bạn Điếc khác, giúp họ có cơ hội việc làm ổn định, hòa nhập và sống tự lập.

          “Tôi muốn chứng minh rằng người Điếc có thể làm được tất cả, miễn là có cơ hội và niềm tin.” - Anh Huấn chia sẻ bằng cử chỉ rạng rỡ.

Ảnh: Khắc Huấn hướng dẫn kỹ thuật cắt tóc cho các bạn câm điếc tại salon của mình

          Hướng đến xã hội hòa nhập - nơi mọi người được nhìn nhận công bằng

          Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh hiện đang phối hợp cùng các trường học, doanh nghiệp, tổ chức xã hội để mở rộng mạng lưới hỗ trợ người khuyết tật, đặc biệt là nhóm người Điếc. Các hoạt động như phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu, tư vấn tâm lý, kết nối việc làm, truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng đang được Trung tâm triển khai thường xuyên. “Nhìn thấy để lắng nghe” – đó chính là thông điệp mà Trung tâm Công tác xã hội Quảng Ninh và Câu lạc bộ Người Điếc đang lan tỏa mỗi ngày.

              Kết nối để sẻ chia

          Người Điếc không cần sự thương hại, họ cần được thấu hiểu và đồng hành. Khi xã hội, gia đình, nhà trường và các tổ chức cùng chung tay, mỗi người khuyết tật sẽ có cơ hội phát huy hết khả năng của mình. Trung tâm Công tác xã hội tỉnh Quảng Ninh cam kết tiếp tục là điểm tựa tin cậy - nơi người Điếc nói riêng và người khuyết tật nói chung được hỗ trợ, được tôn trọng và được sống trọn vẹn trong một xã hội không rào cản.

Trần Thanh Ngân Hà - Trung tâm CTXH Quảng Ninh